III Toelichting op baten en lasten

Onderstaand lichten wij de afwijkingen boven € 100.000 toe. Dit doen wij allereerst voor budgetten die in meerdere programma's (programmaoverstijgend) voorkomen. Daarna lichten wij de resterende afwijkingen boven € 100.000 toe op de taken binnen de programma's. Hierbij houden we rekening met de al bij de programmaoverstijgende toegelichte bedragen.
Indien een afwijking bekend was voor het opstellen van de 8e perioderapportage hadden we deze kunnen meenemen in die perioderapportage. Indien we dat niet deden vermelden wij dat hieronder. Het gevolg hiervan is dat we de afwijking moeten aanmerken als zijnde niet rechtmatig en nemen wij deze op in de rechtmatigheidsverklaring (zie bij onderdeel b. van de toelichting op baten en lasten).


Programmaoverstijgend

1. Begrotingssaldo inclusief onvoorzien na 8e perioderapportage (5.336 V)
Het begrotingssaldo is ontstaan uit het beginsaldo van € 5.037.000 met daarop de mutaties in de 8 perioderapportages. Voor meer informatie over de splitsing incidenteel/structureel zie 'Overzicht begrotingsresultaat' (het beginsaldo is incidenteel).

2. Personeelskosten huidig en voormalig personeel/inhuur (3.923 V)
Het voordeel op de personeelskosten inclusief inhuur bestaat voornamelijk uit € 2,1 miljoen huidig personeel. Hiervan heeft een deel invloed op de mutatie aan reserves. We voegden een bedrag van € 770.000 toe aan de reserve Werk en Inkomen, voor compensatie (nood)opvang van vluchtelingen. Het daarna overblijvende voordelig saldo bestaat voornamelijk uit latere en niet invulling van vacatures door de situatie op de arbeidsmarkt .Daarnaast hadden we met dezelfde reden geld over op het ontwikkelbudget.
Vanaf 2022 zijn we gestart met het vormen van een voorziening voor verlof. Om dit bedrag op peil te brengen voegden we € 467.000 toe aan de voorziening.
Op het inhuurbudget hebben we voordeel van € 1.213.000. We huurden voor een bedrag van € 4.956.000 tijdelijk personeel in. Het budget hiervoor was € 6.169.000. Dit is inclusief de raming voor het vervangingsbudget. Het overschot ontstond ook hier door de situatie op de arbeidsmarkt waardoor we niet in de gewenste inhuur konden voorzien. De uitgaven aan inhuur van tijdelijk personeel waren ten opzichte van het jaar ervoor met € 800.000 gestegen door inhuur op het terrein van Vergunning & Handhaving en (crisis-)opvang vluchtelingen.
Door een gestegen rekenrente (3,16% versus € 2,472% vorig jaar) hebben we voordeel op de voorziening APPA (voorziening voor ouderdoms- en nabestaandenpensioenen) € 497.000.

3. Onderhoud gemeentelijke gebouwen (368 V)
We egaliseren het onderhoud van de gemeentelijke gebouwen met een egalisatiereserve. In het afgelopen jaar voerden naast doorgeschoven onderhoudswerkzaamheden uit voorgaande jaren een deel van het geplande onderhoud aan onze gebouwen uit. Een deel van de in 2023 geplande onderhoudswerkzaamheden vroeg een langere voorbereidingstijd. Dit leidde tot een voordeel op het budget. Dit voegen wij toe aan de egalisatiereserve onderhoud gemeentelijke gebouwen voor uitvoering in 2024.  

4. Kapitaallasten (-152 N)
Het nadeel op de kapitaallasten van € 152.000 is ontstaan door een voordeel op afschrijvingen € 33.000 en een nadeel op rente € - 185.000. De afwijkingen op afschrijvingen is beperkt ten opzichte van het totaal aan afschrijvingen € 9.058.000. Het nadeel op rente betreft een hoger bedrag aan te betalen werkelijke rente welke op een stelpost stond. Daar wij de kapitaallasten aan het einde van het jaar boeken was deze afwijking niet eerder gezien.

5. Gas, water en elektra (668 V)
Bij het opstellen van de begroting waren de budgetten gebaseerd op het werkelijk verbruik van 2021. Begin van het jaar is hierop nog een indexering doorgevoerd op basis van de energieprijzen op dat moment. De lagere kosten zijn ontstaan door algehele energiebesparende maatregelen en een minder strenge winter. Gezien het verbruik in het begin en het einde van het jaar zit is bij het opstellen van de 8e perioderapportage de afwijking nog niet bekend.

6. Stortkosten (310 V)
Door het minder aanbieden van afval krijgen we minder stortkosten doorberekend. Omdat er gedurende een heel jaar wordt gestort was de afwijking bij de 8e perioderapportage nog niet bekend.  

7. Lokale regiodeal Terneuzen (290 V)
De lokale regiodeal Terneuzen loopt van 2021 tot en met eind 2024. Van het totale budget € 2.768.000 is tot en met 2023 € 1.961.000 uitgeven. De uitgaven zijn voor € 601.000 gefinancierd met subsidie vanuit de regiodeal en voor € 1.290.000 door co-financiering van de gemeente. Het restant deel van de subsidie verantwoorden we op de balans als vooruit ontvangen subsidie. De resterende co-financiering verrekend met de subsidie van het Rijk, het voordeel van bij deze post, hevelen we over naar 2024. Hierdoor is de regiodeal budgettair neutraal verwerkt.

Programma Wonen en leefbaarheid

8. Grond saneringskosten (- 103 N)
Door extra aangetroffen verontreiniging bij de uitvoering van de bodemsaneringswerken aan de Wilhelmina-/Julianastraat in Axel is dit budget overschreden.

9. Realisatie kunstwerk Ballerina van de Zeeman (100 V)
Het totale incidentele budget voor dit kunstwerk is € 212.000. Naast een deel bij de investeringen raamden we € 142.000 als exploitatiebudget. Van dit exploitatiebudget raamden we € 100.000 in 2023 en € 42.000 in 2024. Het budget van € 100.000 dekten we voor € 70.000 uit de reserve budgetoverheveling en voor € 30.000 uit de reserve Nieuwe Sluis.
De engineering van de fundering voor het kunstwerk Ballerina van de Zeeman is opgestart, maar liep om diverse redenen vertraging op. Ook is het kunstwerk ingemeten en het benodigde staal besteld. Door het ontbreken van productiecapaciteit trad hier ook vertraging op. Om deze reden hevelen we de raming over naar 2024. Het voordeel wordt gecompenseerd door een nadeel bij de toevoeging aan reserves.

10. Podiumprogrammering (380 V)
In oktober besloot het college het restant op de budgetten kunst en cultuur, zodra het werkelijke restant bij de jaarrekening bekend is, over te hevelen naar 2024. Er stonden een aantal zaken op de planning waarbij we in de realisatie daarvan afhankelijk zijn van anderen. Hierdoor konden we bij de laatste perioderapportage 2023 niet inschatten welk bedrag niet besteed zou zijn in 2023. Het werkelijke restantbedrag is € 380.000, waarvan voor een bedrag van € 265.000 dekking is vanuit de reserve budgetoverhevelingen. Het resterende bedrag van € 115.000 betreft nog niet uitgegeven regulier. We hevelen het gehele restantbedrag van € 380.000 over naar 2024. Het voordeel wordt gecompenseerd door een nadeel bij de toevoeging aan reserves.

11. Verbonden partij OLAZ (239 V)
Op basis van de begroting 2022, de afrekening ervan en de verwachtingen bij de begroting 2023 zijn de voorschotten aan OLAZ tussentijds aangepast. Bij de afrekening van OLAZ, in 2024 over 2023, moet blijken of de hoogte van de voorschotten daarbij aansluiten. De laatste verwachting is dat de afrekening lager uitkomt waardoor dit voordeel nu vrijvalt.

12. Omgevingswet (101 V)
Na diverse malen uitstel gaat de Omgevingswet in op 1 januari 2024. Hierdoor hebben we minder kosten gemaakt dan geraamd voor de invoering. Deze kosten voor onder andere een visie maken we later nog. Hiervoor hevelen we het voordeel over naar 2024.
Voor het omgevingsplan zijn de ongeveer 200 bestemmingsplannen van voor 1 januari 2024 nu onderdeel van het tijdelijke omgevingsplan. Dit tijdelijke omgevingsplan moeten we omzetten naar één definitief omgevingsplan voor het gehele grondgebied. Hiervoor bestemmen we middelen vanuit het saldo van de jaarrekening (zie bij toelichting gemeentefonds).

13. Totaalplan Binnenstad (180 V)
Jaarlijks is er een bedrag van € 300.000 beschikbaar vanuit de reserve Totaalplan Binnenstad. We deden uitgaven voor planproducten, onderzoeken en advies.We benutten nog niet de gehele € 300.000. Het voordeel dat dit oplevert valt weg tegen de lagere onttrekking uit de reserve Totaalplan Binnenstad.

14. Grondexploitatie (818 V)
Het voordeel betreft vooral het exploitatieplan Othene waar de infrakosten lager uitvallen, subsidie is ontvangen vanuit de versnellingsafspraken Woningbouw en we meer winst namen. Het voordeel voor winstneming valt weg tegen de toevoeging aan de reserve Grondexploitatie.

15. Afval (202 V)
We hadden lagere kosten voor onderhoud tractie en we konden gemaakte kosten voor het plaatsen van ondergrondse containers doorberekenen.

16. Riolering (- 164 N)
Het nadeel is ontstaan door een toevoeging aan de voorziening riolering. In 2023 was er sprake van een overschot op de rioolheffing. Het overschot verklaren wij aan de ene kant doordat de werkelijke opbrengsten rioolheffing hoger zijn dan begroot. Aan de andere kant zijn de kosten lager. Het gaat hierbij voornamelijk om lagere kapitaallasten. Voor de lagere kapitaallasten doteren wij in 2023 € 171.000 aan de voorziening riolering. Dit komt ten goede van de tarieven in latere jaren.

Programma Zorg en gezondheid

17. Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) (655 V)
In het 2e deel van het jaar is de SPUK Gezond en Actief Leven Akkoord beschikbaar gesteld. Bij de voorwaarden gaf het Rijk aan dat omdat deze SPUK zo laat in het jaar pas beschikbaar was dat we bestaande budgetten mochten toerekenen aan deze SPUK. Het college heeft vervolgens besloten om dat de vrijgekomen budgetten beschikbaar te houden voor intensivering van activiteiten die in de lijn liggen van GALA. Om deze reden hevelen we het volledige voordeel dat door de toerekening ontstaat over naar 2024. Hiermee bereiken we ook dat we geen middelen voor GALA terug moeten geven aan het Rijk.

18. Sportstimulering (118 V)
Het voordeel betreft de afrekening 2022 van de Regeling Specifieke Uitkering Sport (SPUK Sport). Sinds 1 januari 2019 kunnen gemeenten en sportstichtingen de btw die zij in rekening gebracht krijgen voor investeringen in sport niet meer in aftrek brengen. Omdat wij de btw niet meer kunnen terugvragen, hebben wij hogere kosten. Hiervoor kunnen wij een beroep doen op de SPUK Sport.
Bij de jaarrekening 2022 was rekening gehouden met een nog te betalen bedrag van € 11.530 voor de afrekening van de SPUK Sport 2022. Bij de definitieve vaststelling 2022 bleek het Rijk het budget ruimer vast te stellen waardoor we nu voordeel hebben.

19. Sociaal Medische Indicatie (SMI) (- 184 N)
Met een Sociaal Medische Indicatie (SMI) kunnen gemeenten gezinnen (tijdelijk) ontlasten door een tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang te bieden. De SMI regeling is een vangnetregeling. De bekendheid van deze regeling neemt toe bij de burgers waardoor ze een groter beroep hierop deden. Dit leidde tot het tekort voor deze open eind regeling van € - 184.000.

20. Verbonden partij aan-z (460 V)
Aan-z meldde ons een voorlopig saldo van hun jaarrekening van € 460.000. Dit bedrag namen wij op als nog te ontvangen op de balans.

21. Opvang Vluchtelingen Oekraïne (149 V)
Het voordeel heeft vooral te maken met een hogere rijksbijdrage voor het beschikbaar stellen van bedden aan Oekraïners (€ 100.000), een bijdrage van de Veiligheidsregio voor regionale taken op het gebied van de Oekraïne opvang (€ 70.000) en een voordeel op leefgeld € 100.000). Ook is er nadeel doordat er meer kosten waren voor een hoger aanbod van bedden en locaties € -120.000).

22. Crisisopvang bibliotheek (236 V)
Het voordeel heeft vooral te maken met een hogere bijdrage vanuit het COA voor het beschikbaar stellen van 75 bedden (€ 200.000), BTW voordeel op basis van fiscaal onderzoek (€ 200.000). Ook is er nadeel door hogere kosten in verband met het langer openhouden van de crisis noodopvang. Te denken valt hierbij aan de inhuur van derden, beveiliging schoonmaak en maaltijdenvoorziening. Een ander nadeel is er door het vervangen van twee ketels in de crisis noodopvang. Het totaal van deze twee posten nadeel is € - 164.000.

23. Verbonden partij GGD (100 V)
Het volledige budget voor aanvullende dienstverlening GGD is over. De werkelijke uitgaven (€ 61.000) rekenden we toe aan GALA. Het restant was al een voordeel.

24. Kinderopvangtoeslag (101 V)
Het Rijk verstrekt ons een SPUK (beschikking eind december, raming niet meer mogelijk) voor het ondersteunen van gedupeerden van de kinderopvangtoeslag affaire. De afrekening leidde tot een te ontvangen bedrag van het Rijk van € 101.000. Dit verantwoordden we als nog te ontvangen en leidt tot een voordeel.

25. Oninbare debiteuren bijstand Participatiewet (-199 N)
Wij beoordelen elke debiteur op inbaarheid. Uitkomst van deze beoordeling is dat wij de voorziening moeten ophogen wat een nadeel oplevert. Ook bleek dat er een deel van de voorziening per eind 2022 alsnog is geïnd. Per saldo komen we met deze toevoeging aan de voorziening en de alsnog gerealiseerde inkomsten op een nadeel van € 199.000.

26. Energietoeslag (- 1.894 N)
De regeling energietoeslag was al een tijd lopende voordat de Eerste Kamer daarover een besluit nam. Dit leidde ertoe dat we overschrijdingen op uitgaven kregen omdat we de energietoeslag volgens afspraken uitbetaalden. Bij de decembercirculaire gemeentefonds zijn middelen toegevoegd voor de energietoeslag door het inmiddels genomen besluit door de Eerste Kamer. Omdat we de decembercirculaire niet meer kunnen ramen hebben we daar een overschrijding op inkomsten. Een deel hiervan dekt de overschrijding op de uitgaven voor energietoeslag, wat ook een open eind regeling is, af (zie ook bij toelichting gemeentefonds).

27. Minimabeleid leningen (233 V)
Er zijn in het afgelopen jaar meer leningen afgesloten dan waarvoor rekening was gehouden. Een reden daarvan is ook dat het vestigen van krediethypotheken niet kon waardoor de leningen bij minimabeleid terecht kwamen. Ook zijn er saneringskredieten hier verantwoord.

28. Verbonden partij Dethon (- 173 N)
Dethon meldde ons een voorlopig nadelig saldo van hun jaarrekening van € - 293.000. Wij namen ons aandeel hier € 173.000 in op als nog te betalen op de balans. Het verschil in de jaarstukken Dethon in vergelijking met de begroting na wijziging van Dethon zit vooral in een lager bedrijfsresultaat door een lagere netto opbrengst, een lager subsidieresultaat Sw en minder resultaat Participatiewet.

29. Re-integratie werkgeverssubsidies (124 V)
Aan het einde van het jaar bleek dat er op de post werkgeverssubsidies ook loonkostensubsidies stonden.Na overboeking bleef er een te hoge raming over die we niet meer konden aanpassen omdat de 8e perioderapportage was afgesloten.

30. Inburgering (132 V)
Het voordeel op de inburgering zit op diverse posten. Het betreft huur onroerende zaken, vrijwilligersvergoeding en uitbestede werkzaamheden. Bij huurwoningen bleken zowel de klant als de gemeente te betalen, dit is gecorrigeerd. Vrijwilligers declareren niet altijd. Omdat we als stelregel hebben we hevelen maar één keer een exploitatiebudget over is de overheveling naar 2024 € 111.000.

31. Jeugdhulp begeleiding (319 V)
Mede door de latere vaststelling van de hervormingsagenda jeugd en de regiovisie jeugd blijken deze bedragen dit jaar niet nodig te zijn. Daarnaast maakten klanten minder gebruik van Persoons Gebonden Budgetten (PGB).

32. Onderwijs-Zorgarrangementen (122 V)
Maatwerkcontracten zijn het sluitstuk als en geen andere opties meer zijn. Bij de 8e perioderapportage hielden we er rekening mee dat er nog maatwerkcontracten kwamen. In werkelijkheid is dat heel beperkt gebleven waardoor er nu voordeel is.

Programma Jeugd en Onderwijs

33. Campus Terneuzen (- 1.025 N)
Kosten voor het verwerven van de in het onderzoeksgebied gelegen gronden.

Programma Klimaat en duurzaamheid

Geen verschillen vanaf € 100.000.

Programma Economie en arbeidsmarkt

34. Bedrijventerreinen (142 V)
We hebben voordeel door hogere winstneming € 208.000 op de grondexploitatie Terneuzen Zuid. Daarnaast besteedden we minder uren aan bedrijventerreinen. Dat is hier een voordeel maar in de exploitatie een nadeel (zie toelichting bij toerekening uren/overhead aan investeringen en grondexploitatie). Het voordeel op grondexploitatie voegden we toe aan de reserve grondexploitatie.

Programma Goed bestuur

Geen verschillen vanaf € 100.000.

Overhead

35. Toerekening uren/overhead aan investeringen en grondexploitatie (- 260 N)
We rekenden minder uren toe aan investeringen € 240.000 en grondexploitatie € 20.000 dan opgenomen in de begroting. Dit geeft in totaal een nadeel van € 260.000.

36. Begeleiding en ondersteuning software (127 V)
Budget voor Microsoft server en Office 365 is niet volledig benut, omdat een deel van de werkzaamheden in eigen beheer is uitgevoerd.

Algemene dekkingsmiddelen

37. Gemeentefonds (3.782 V)
Half december ontvingen wij de decembercirculaire gemeentefonds. Gezien de datum van ontvangst konden we de gevolgen van de circulaire niet meer aanpassen in onze ramingen. De belangrijkste posten die waren opgenomen in de circulaire waren de compensatie van de energietoeslag (€ 2.490.000) en middelen voor implementatie van de omgevingswet (€ 430.000). Daarnaast had de algemene uitkering nog een uitkomst van € 862.000 positief door landelijke actualisatie van de maatstaf lage inkomens.

38. Rentebaten (149 V)
We zijn verplicht om overtollige liquide middelen uit te zetten bij de schatkist van het Rijk. Dit heeft te maken met het EMU saldo. Eind van het jaar ontvingen we hoge subsidiebedragen. Door de oplopende rente ontstond hierover een voordeel.

Mutatie reserves

39. Toevoegingen (-2.533 N)
De afwijkingen op toevoegingen aan de reserves zijn in relatie met de exploitatie:

• Algemene reserve             € -    275 N
• Reserve Bouwgrondexploitatie         € - 1.237 N
• Reserve Werk en Inkomen         € - 1.194 N
• Reserve budgetoverhevelingen         €      100 V

40. Onttrekkingen (- 141 N)
De belangrijkste afwijkingen op onttrekkingen van de reserves zijn in relatie met de exploitatie:

• Algemene reserve            € -     199 N
• Reserve onderhoud gebouwen         € -     368 N
• Reserve Totaalplan Binnenstad         € -     138 N
• Reserve Budgetoverheveling         € -     837 N
• Reserve Budgetoverheveling - regiodeal   €        408 V
• Reserve Gezond in de stad - regiodeal      € -     131 N
• Reserve Begraven voor 1/1/2017      €        185 V
• Reserve Campus Terneuzen         €     1.025 V

Restant

41. Diverse per saldo voordelen boven onder € 100.000 (2.290 V)
Naast de hierboven toegelichte voor- en nadelen boven € 100.000 zijn er nog kleinere afwijkingen van de begroting na wijziging. Deze posten zitten in deze post diversen. Doorgaans is deze post positief omdat budgethouders bij de laatste perioderapportage voorzichtig zijn bij het weggeven van overschotten, het jaar is begin oktober nog niet afgelopen. Daarnaast speelt zuinigheid hier ook een rol. Bij deze afwijkingen zitten ook nog budgetoverhevelingen naar 2024 voor een totaalbedrag van € 381.000.